مساله اسقاط خودروها و دریافت گواهی مربوط به آن باعث شده است برخی افراد صحبت‌های مختلفی در این خصوص مطرح کنند و صحبت از احتمال ۳۰۰میلیون تومانی‌شدن خودروهای مشمول اسقاط و ایجاد دلالی در این بخش به میان بیاورند. یکی از نمایندگان مجلس در این خصوص به وزارت صمت هشدار داد که در صورت تاکید بر شرط اسقاط به‌ازای واردات خودروهای کارکرده، ممکن است قیمت خودروهای اسقاطی از ۲۰ به ۳۰۰میلیون تومان رشد کند. به‌گفته این نماینده، حتی امکان دلالی خودروهای فرسوده وجود دارد. با این‌حال، به‌نظر می‌رسد دولت با اصلاح آیین‌نامه اسقاط قصد دارد با ارائه بسته تشویقی و تنبیهی تمایل صاحبان این خودروها به اسقاط خودروها فراهم کند.
در همین زمینه محمد مشهدی شریف، رئیس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای خودرو» به بررسی روند اسقاط خودرو و دریافت گواهی اسقاط و نقش خودروساز و دولت پرداخت. به گفته او، مجلس برای بخش‌های مختلف به‌منظور دریافت گواهی اسقاط قانون وضع کرده است و باید بر اساس آن اقدام شود.
آقای رشیدی‌کوچی، نماینده مجلس درخصوص احتمال ایجاد واسطه‌گری در بحث اسقاط خودروهای فرسوده به‌ازای واردات خودروهای نو و کارکرده و رسیدن قیمت به ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان هشدار داده است. این مساله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ضمن قدردانی از مواضع آقای رشیدی‌کوچی در حوزه خودرو، سوال ما از ایشان این است که دلالی در کدام قسمت محتمل است؟ آیا منظور دلالی در گواهی اسقاط است؟ مگر نه این‌که قرار است سازمان حمایت در مورد قیمت گواهی اسقاط تصمیم‌گیری کند؟ پس قیمت گواهی اسقاط نمی‌تواند خارج از تصمیم و قیمت سازمان حمایت باشد. آیین‌نامه اجرایی سه ماه است که از مهلت تصویب قانونی آن گذشته و درمجموع برای شش‌ماه معطل مانده است. در یکی از بندهای اجرایی این آیین‌نامه دیده شده است که قیمت گواهی اسقاط باید توسط سازمان حمایت مشخص شود.
وقتی سازمان حمایت قیمت این گواهی را تعیین کند، دیگر بحثی باقی نمی‌ماند. ضمن این‌که اگر ستاد نوسازی ناوگان احساس کنند اختلالی در این بخش ایجاد می‌شود، به‌راحتی می‌تواند از جایگزین آن که بحث ۱.۵درصد است، استفاده کنند. بنابراین در مورد خودروهای داخلی به‌هیچ‌وجه دلالی و قیمت‌های نجومی نخواهیم داشت. مگر خودروهایی که داخلی‌سازی آن کمتر از ۴۰ درصد است و همچنین خودروهای وارداتی که در آن خصوص هم می‌توان با تغییر جدول معادل‌سازی و تصویب هرچه سریع‌تر آیین‌نامه اجرایی اسقاط خودرو، جلوی این اتفاق را گرفت.
مشکل اصلی این است که سه ماه از مهلت قانونی آیین‌نامه اجرایی برای تصویب گذشته و اتفاقی نیفتاده است. ضمن این‌که باید تاکید کنم؛ تاکنون ۲۷۰ دستگاه خودرو وارد کشور شده و برای خودروهای با داخلی‌سازی کمتر از ۴۰درصد نیز نزدیک ۲۰هزار گواهی اسقاط خریداری شده است. این دلالی که ایشان تاکید می‌کنند، کجاست؟ از ابتدای سال تاکنون حدود ۲میلیون تومان به ۲۸میلیون تومان مبلغ اسقاط افزوده شده است. یعنی حدود ۷درصد به قیمت گواهی اسقاط افزوده شده، درحالی‌که تورم بیش‌از این حرف‌هاست.
کافی است نگاهی به قیمت موتورسیکلت و خودرو سواری از ابتدای سال بیندازیم و ببینیم که چند بوده و چند شده است. اما گواهی اسقاط تنها ۲میلیون تومان افزایش داشته است. آیا این دلال‌بازی است؟ چرا وقتی برخی افراد چیزی را نمی‌دانند، فقط دوست دارند در مورد آن شعار بدهند؟ دولت باید هرچه سریع‌تر آیین نامه اجرایی را تصویب و سازمان حمایت هم قیمت را مشخص کند تا برخی افراد دیگر نگران هیچ چیزی نباشد.
در حوزه اسقاط بحث‌های بسیاری مطرح شده است. اصولا وظیفه خودروساز در اسقاط خودروهای فرسوده چیست؟
اسقاط در حوزه خودروهای فرسوده باید توسط دولت سرعت بگیرد. این‌که گفته شود خودروسازان وظیفه تهیه خودروهای فرسوده دارند، اشتباه است. اما وظیفه دارند گواهی اسقاط تهیه کنند. بنابراین دولت باید ۱.۵ یا ۵درصدی را که از صاحبان خودرو وارداتی یا تولید داخل دریافت می‌کند و به صندوق توسعه صنعت واریز شده، صرف تسهیلات ارزان به صاحبان فرسوده با اولویت موتورسیکلت و ناوگان عمومی کند. هر بخشی وظیفه خود را دارد.
اما خودروساز می‌گوید ما بنگاه تولیدی هستیم و نباید به دنبال اسقاط خودرو باشیم. ازسوی‌دیگر، بر این باورند که خرید گواهی اسقاط نیز برای آن‌ها و مشتریانشان هزینه‌بر است.
اتفاقا این صحبت خودروسازان درست است و کسی هم از آن ها انتظار اسقاط خودروهای فرسوده را ندارد، اما وظیفه دارند گواهی اسقاط خریداری کند. هرچند خرید گواهی اسقاط برای خودروسازان داخلی هزینه‌بر است، اما این موضوعی است که مجلس تصویب کرده و باید انجام شود. حرف نادرستی است که بگوییم یا ۱.۵درصد پرداخت کنند یا گواهی اسقاط بخرند. این قانونی است که مجلس تصویب کرده و هوای پاک هم قانون است و همه قبول دارند که دستیابی به هوای پاک هزینه دارد، اما باید این اتفاق بیفتد.
اگر بخواهیم از این منظر نگاه کنیم، پس خودروسازان می توانند بگویند که کاتالیست اگزوز هم هزینه دارد، پس آن را هم حذف می‌کنیم. اما وظیفه خودروساز بوده و چون بحث محیط‌زیست درمیان است، باید در این خصوص هزینه کنند.
مجلس طبق قانون ساماندهی صنعت خودرو و قانون اصلاح ماده ۱۰ این قانون، خودروسازان را موظف کرده که باید در صورت وجود، گواهی اسقاط را تهیه کنند و در غیر این صورت ۱.۵درصد هزینه پرداخت کنند. این بدان معنا نیست که باید هزینه گواهی اسقاط ۱.۵برابر باشد. برای وارداتی‌ها این مبلغ ۵درصد در نظر گرفته شده است.
درحال‌حاضر بحث واردات خودروهای کارکرده و نو در کشور مطرح است و برخی می‌گویند که ممکن است واردات منجر به افزایش قیمت خودروهای اسقاطی در بازار منتهی شود. نظر شما در این خصوص چیست؟
در چندجا الزام استفاده از گواهی اسقاط داریم و در چند مورد هم جایگزین در صورت نبود گواهی اسقاط داریم. در واردات خودرو ملزم به استفاده از گواهی اسقاط هستیم و نمی‌توانیم برای آن جایگزین در نظر بگیریم. باید برای خودروهای نو و وارداتی گواهی اسقاط تهیه کنند. به‌جز بند ۳ ماده ۳۰، در مورد خودروهای تولید داخلی با داخلی‌سازی کمتر از ۴۰درصد هم ملزم به استفاده از گواهی اسقاط هستیم. در صورت نبود گواهی اسقاط، تولیدکننده می‌تواند برای تولید داخل، ۱.۵درصد را بپردازد. کامیون‌های سه‌سال‌کارکرد وارداتی هم که پیش از آبان ۱۴۰۱ قبض انبار دریافت کرده‌اند، می‌توانند ۵درصد هزینه بپردازند و خودرو خود را شماره‌گذاری کنند. بنابراین برای این‌که کمبود گواهی اسقاط احساس نشود، باید راه‌حل‌هایی پیشنهاد بدهیم. یکی از این موارد آن است که در جدول معادل‌سازی تجدیدنظر کنند.
در جدول معادل‌سازی چه مواردی مطرح شده بود؟
جدول معادل‌سازی برای نخستین‌بار در اسفند ۹۳ مطرح شد و دو سال و نیم بعد در تابستان ۹۶ به دلیل تغییرات در شاخص‌های اقتصادی روی آن تجدیدنظر شد. امسال بعد از شش سال و به‌رغم تلاطم‌های وحشتناکی که داشتیم هنوز هنوز این جدول تغییری نکرده است. سواری شخصی در این جدول شاخص بوده و نیاز به یک گواهی داشته است. یعنی در صورت اسقاط یک سواری فرسوده، یک گواهی تولید می‌شده است. به همین ترتیب، تاکسی معادل ۲ گواهی، وانت زیر یک تن ۲ گواهی، وانت بالای یک تن ۳ گواهی، کشنده ۱۶ گواهی و اتوبوس ۱۴ گواهی بود.
این جدول بعد از شش سال و با توجه به اتفاقاتی که در وضعیت و شاخص‌های اقتصادی به وجود آمده است، باید مورد تجدیدنظر قرار گیرد. آیا خودروهایی که بالای ۳۵سال هستند با خودروهای بالای ۲۵ سال و خودروهای بالای ۱۵سال از نظر قیمتی برابرند؟ آیا کسی حاضر است خودرو ۱۵ساله خود را با ۳۵ تا ۴۰میلیون تومان به مراکز اسقاط بدهد؟ به هیچ وجه امکان ندارد.
مالکان این خودروها ترجیح می‌دهند خودروهای ۱۵ساله خود را دوباره بازسازی کرده و از آن استفاده کنند. کسانی حاضر هستند خودرو خود را با قیمت ۳۵ تا ۴۰ میلیون بفروشند که دیگر از این خودرو ناامید شده و بازسازی این خودروهای برای آن‌ها صرفه اقتصادی نداشته و قصد داشته باشند از شر آن خلاص شوند. این خودروها هم نهایتا در سال ۱۰ تا ۲۰هزار دستگاه خواهند بود و بیشتر از این امکان‌پذیر نیست.
بنابراین باید در جدول معادل‌سازی تجدیدنظر شود و خودروهایی با عمر متفاوت، گواهی اسقاط متفاوتی تولید کنند. همچنین باید بسته‌های تشویقی برای این طرح در نظر بگیرند که می‌تواند مانند گواهی صرفه‌جویی انرژی باشد. یعنی خودرویی که فرسوده است و روزانه معادل ۴.۱۲ لیتر بیشتر از یک خودرو نو بنزین مصرف کرده و در سال بیش از ۵۰میلیون تومان بنزین مصرف می‌کند.
می‌توان هزینه مابه‌التفاوت مصرف بنزین را به‌عنوان مشوق اسقاط به صاحب خودرو فرسوده اختصاص داد تا علاقه‌مند به مشارکت در این طرح شود. یعنی هم باید به سال ساخت خودرو توجه شود و هم به حجم بنزین مصرفی.
آیا قرار است دولت در این بخش تغییراتی اعمال کند؟ اصولا برای تغییر، چه کارهایی باید انجام شود؟
بله؛ دولت به دنبال تغییراتی در این بخش است. باید کارت سوخت خودروهای بالای ۲۰ سال شارژ نشود یا هر سال ۱۰درصد به هزینه بیمه آن‌ها اضافه شود. این موارد در آیین‌نامه جدید دیده شده و در کارگروه زیربنایی هیات دولت هم تایید شده و قرار است برای تصویب نهایی به هیات دولت برود. اگر بسته‌های تشویقی و تنبیهی به‌طور کامل دیده شود، خودروهای فرسوده بیشتری را برای اسقاط خواهیم داشت وگرنه سالانه تعداد ۱۰ تا ۲۰هزار خودرو فرسوده با این شرایط به مراکز اسقاط تحویل خواهد شد که تمامی گواهی‌های مورد نیاز وارکنندگان و داخلی‌سازی‌های کمتر از ۴۰درصد که الزام به گواهی اسقاط دارند را تامین نخواهد کرد و به‌طور قطع گواهی اسقاط گران خواهد شد. قبل از آن‌که به این اتفاق برسیم و گواهی اسقاط به‌شدت گران شود، باید بسته‌های تشویقی و تنبیهی که شامل هفت، هشت مورد است دیده شود.
یعنی اگر بسته‌های تشویقی و تنبیهی تصویب و اعمال شود، قیمت خودروهای اسقاطی هم کاهش پیدا می‌کند؟
خیر؛ اما قیمت گواهی اسقاط، منطقی‌تر می‌شود. باید براساس سن با خودروهای فرسوده برخورد شود؛ هر خودرویی که سن کمتری داشته باشد، گواهی اسقاط بیشتری تولید کند.
نقش دولت در این خصوص چیست؟
با توجه به این‌که صندوقی به نام توسعه صنعت طراحی شده و طی ۶ ماه گذشته بیش از ۴۲۰۰میلیارد تومان پول به این صندوق آمده است، دولت باید برای آن برنامه‌ریزی کنند و نرخ سود تسهیلات را کاهش دهند تا صاحبان فرسوده علاقه‌مند شود و با توجه به وامی که دریافت می‌کنند، خودروهای فرسوده خود را تحویل دهند. یعنی پایین آوردن نرخ تسهیلات هم یکی از بسته‌های تشویقی است.
